De koning was afgelopen maand in Estland, Letland en Litauwen. Het riep herinneringen in mij op, wat ik in dat land indertijd heb meegemaakt.
Ik was jaren geleden in Litauwen op uitnodiging van de christelijke vakbeweging LDF om een consultatie te doen voor hun kunstenaars, culturele werkers, culturele centra en het ministerie van cultuur. Voor je een zaal vol mensen, die vol verwachting kijken, want jij mag het goede nieuws brengen over de mogelijkheden van de EU. Helaas, ik ben brenger van slecht nieuws. De EU is geen Messias, die hen komt verlossen en de financiering van de kunst & cultuursector komt overnemen. Het zal niet verder gaan als in communistische dagen toen de staat de kunstenaars betaalde (om hen behoorlijk monddood te maken en te kunnen manipuleren) en de kunstenaars maar deden alsof ze goed werk leverden (vaak bleef het beste werk verborgen in het atelier). Het valt niet altijd mee om zo’n boodschap te brengen: zelf de broek ophouden, leren je werk te verkopen, leren op marktvraag in te spelen, leren met je muziek en dans nieuwe wegen te gaan……Vanuit een christelijk perspectief geef ik hen eerlijke voorlichting en ook mogelijke oplossingen zoals ze in een aantal westerse landen een beetje functioneren: het Duitse model, Engeland, Frankrijk, Nederland, Scandinavië…..En dan is de koek op. Het blijft hard om op een hele andere manier te moeten gaan werken… Tijdens dit bezoek kreeg ik een bijzondere excursie, die mij gesterkt heeft in de overtuiging dat mensen veel veerkracht hebben, zolang hun identiteit maar overeind blijft.
Ik bezocht een uitgestrekte expositie van duizenden TV’s in een bos, die opgestapeld waren en je kon uren dwalen in de gangen tussen de TV’s… een scherper contrast tussen die dode, tijdelijke TV’s en de eeuwige natuur was niet denkbaar. Ik bezocht een uitgebreide installatie (van een paar honderd vierkante meter groot) van een kunstenaar, die ondanks tegenwerking van de communisten steeds opnieuw materialen had verzameld en opnieuw die giga-installatie had opgebouwd. Ook al kwam men met vrachtwagens om de spullen weg te halen, hij begon opnieuw. Hij werd scherp ondervraagd, hij ging door… wat een geloof had die man, wat een baken van hoop. En dan de heuvel van de kruizen…er waren er tienduizenden. Regelmatig kwamen de communisten om alles te vernietigen, men heeft getracht de heuvel met bulldozers plat te walsen, maar ’s nachts kwamen onder het prikkeldraad door weer mensen aansluipen om opnieuw kruizen te plaatsen. Het is nu een nationaal monument van geloof en nog steeds groeit iedere dag het aantal kruizen, als een eeuwig getuigenis van een hoop op een andere toekomst. En dit land heeft dat hard nodig (gehad) als je je realiseert, dat bijna een derde van de hele bevolking door verraad is weggevoerd naar gulagarchipels, waarvan velen niet terugkwamen..vermoord….. Als je op vakantie gaat naar Litauwen, ga het allemaal zien. En dat roept de vraag op hoe je zelf omgaat met tegenslag en andere vreselijke ervaringen. Ook ik put kracht uit tekenen van hoop. In Israel warden stenen opgericht als tekenen van hoop (b.v. bij de doortocht van de Jordaan). In ons huis zijn vele objecten als tekenen van hoop. Ook onze kerk zie ik als een teken van hoop dat al 600 jaar onze zang en gebeden bundelt. De verschillende aanwezige generaties in onze kerk is ook een teken van hoop. Iedere zondag zo samen te zijn, maakt mij hoopvol. We hebben zelfs replica’s van schepen van de pelgrimsvaders.. ook dat zijn tekenen van hoop. Je moet de ocean maar durven oversteken en er zijn geen garanties voor een veilige aankomst. En wellicht is dit verhaaltje een reden om ook in je eigen huis tekenen van hoop neer te zetten, hangen. Zelfs een familie foto kan al een teken van hoop zijn.